περί Αμπέλου λόγος εις το Λαογραφικό Εργαστήρι Ερμιονίδος 24 Οκτωβρίου 2019 Κρανίδι

Αγαπητοί φίλες και φίλοι της όμορφης Εθελοντικής ομάδος του Λαογραφικού εργαστηρίου του Δήμου μας,

Ευχαριστούμε για την πρόσκληση σας να μιλήσουμε στην απογευματινή δράση και συνάντηση σας με θέμα την άμπελο και τον οίνο.

Ο Κύριος μας λέγει τα εξής:

Ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή, καὶ ὁ πατήρ μου ὁ γεωργός ἐστι. (Ιωαν. 15, 1)
ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα. ὁ μένων ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν, ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν.(Ιωαν. 15, 5)

Αυτούς τους δύο στίχους από το κατά Ιωάννην ευαγγελίου τους ακούμε στην Εκκλησία μας και στη λατρεία της και φέρνουν ενώπιον μας μέσω του παραβολικού λόγου τον οποίον ο Ιησούς Χριστός χρησιμοποιεί, φέρνουν οικεία σε όλους μας εικόνα στο προσκήνιο. Εικόνα της γεωργικής και αμπελουργικής ζωής μας και ειδικά την εποχή την οποία λέγεται ήταν συνήθης πρακτική στους ανθρώπους να διαχειρίζονται μόνοι τους τα αμπέλια τους και τα χωράφια τους να καλλιεργούν. Άρα απευθύνεται με μία οικεία εικόνα προς τους ακροατές του ο Ιησούς.

  Η αληθινή άμπελος είναι ο Ίδιος ο Χριστός και πατήρ του ο Γεωργός, στον αγρόν του οποίου εργάζονται όσοι ο Θεός θέλει και «μισθώνει» για τούτο το ιερό έργο.

Ο Ίδιος είναι η άμπελος, το αμπέλι, όλο το είδος και ειδικά οι ρίζες πάνω στις οποίες αναφύονται τα κλίματα, αυτά τα κλίματα είναι οι Απόστολοι του. Μια εικόνα απλή μεταποιείται σε θεολογική έννοια και ορολογία. Άλλο λέει εξωτερικά άλλο εισηγείται εσωτερικά.

Μα το προϊόν της αμπελουργίας, ο οίνος, είναι κάτι το οποίο σημαδεύει τον Ιησού μας επί γης καθότι το πρώτο του θαύμα με την εισήγηση και παρέμβαση θα λέγαμε της Μητρός του έγινε στον γάμο της Κανά και πάλι έχει σχέση με το κρασί το οποίο υπάρχει για να χαροποιεί τους ανθρώπους που γλεντούν σε αυτό το γάμο. Τελικά όντως ο Κύριος το κάνει το θαύμα του και το γλέντι συνεχίζεται.

Το γλέντι όταν δεν έχει κακά αποτελέσματα και παρεκτροπές είναι ευλογία και χρειάζεται στους ανθρώπους. Επίσης στην Παλαιά διαθήκη ακούμε  «καὶ οἶνος εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου» (Ψαλμ. 103, 15) και είναι ο προοιμιακός ψαλμός που διαβάζουμε κάθε απόγευμα στην ακολουθία του εσπερινού. Ο οίνος μας χαροποιεί και μας κάνει τις στιγμές μας πιο ανάλαφρες. Αν δεν ξεφύγουμε και κρατήσουμε το μέτρο στο πόσο θα πιούμε τότε και τα ανθρώπινα πράγματα τα οποία έχουν οινοποσία θα οδηγούνται σε κοινωνικά μέτρα και σταθμά σε ωραίες ατραπούς. Αν ξεφύγουμε και εισέλθουμε στην υπερβολή τότε και θα βλαφθούμε και θα βλάψουμε. Ο οίνος δεν έχει αυτή την αποστολή.

  Οίνο χρησιμοποιούμε και προσφέρουμε σε ακολουθίες της Εκκλησίας μας ως είναι η θεία Λειτουργία που προσφέρουμε κόκκινο γλυκό κρασί για να συμβολίσουμε δι’ αυτού το αίμα του Κυρίου μας, όπως ο ίδιος ο Κύριος παρέδωσε στους μαθητές του αυτή την παράδοση κατά τον Μυστικό δείπνο. Ο Οίνος είναι του ανθρώπου κατασκεύασμα και παραγωγή, θέλει να χρησιμοποιήσει όχι μόνον τα χέρια του και τα πόδια του για να τον συλλέξει και να τον πατήσει στο πατητήρι αλλά και νου για να προβλέψει αυτά που η οινολογία επιτάσσει για να γίνει καλό και εύγεστο το αποτέλεσμα. Επίσης χρησιμοποιούμε οίνο και τον δίνουμε να τον πιουν το νεόνυμφο ζευγάρι κατά το μυστήριο του Γάμου και επίσης προσφέρουμε οίνο μαζί με λάδι και σιτάρι κατά την αρτοκλασία είναι βασικά συστατικά του ζυμώματος και ο οίνος μια συνηθισμένη προσφορά μας για να διαμοιρασθεί στους πιστούς και να χαρούν την μέρα του Θεού που έκαναν την αρτοκλασία τους.

  Επίσης ευλογούνται τα σταφύλια την εορτή της Μεταμορφώσεως και διαβάζονται με ειδική ευχή επ’ εκκλησίαις. Είναι ευχή που αναφέρεται στους καρπούς της αμπέλου και μας θυμίζει τα χωρία του ευαγγελιστού Ιωάννου που παρομοιάζει τον Κύριο με άμπελο και τους αποστόλους του ως κλαδιά αυτής της αμπέλου.

  Ο οίνος σε μικρά ποσότητα βοηθεί και αυτό το καταμαρτυρεί ο απόστολος Παύλος ο οποίος προτρέπει τον μαθητή του Τιμόθεο να πίνει λίγο κρασί για το στομάχι του.  “Μηκέτι ὑδροπότει, ἀλλ᾿ οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν στόμαχόν σου καὶ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας.” A Tιμόθ. 5, 23

Σταμάτα να συνοδεύεις το φαγητό σου με  νερό μόνον και απόκτησε τη συνήθεια του λέγει με πολύ ενδιαφέρον ο απόστολος Παύλος του μαθητού του Τιμοθέου να πίνεις λίγο κρασί με το φαγητό σου για να καταπραΰνει τους στομαχικούς σου πόνους και τις ενοχλήσεις που σου προκαλούν. Άρα η θεραπευτική του κρασιού σημασία υπάρχει και στην αγία Γραφή καταγεγραμμένη. Στην παραβολή του καλού Σαμαρείτου έχουμε τον κάλο Σαμαρείτη να περιποιεί τις πληγές του περιπαισόντος εις τους ληστές ανθρώπου βάζοντας τους κρασί ως αντισηπτικό και λάδι ως επουλωτικό των πληγών του.

  Άρα και μέσα στην παράδοση μας την Εκκλησιαστική το κρασί έχει την σημασία του και τον συμβολισμό του. Η αλήθεια είναι ότι ο χριστιανισμός δεν είναι πίστη που αναφέρεται μόνον στα αιώνια αλλά ευλογεί και προσεύχεται για τα καθημερινά μας θέματα και προβλήματα για αυτό και έχει προσλάβει τον οίνο ως συστατικό του καθημερινού μας βίου για αυτό και έχει νηστείες που έχουν βρώση οίνου και ελαίου και μέρες που δεν τρώμε ούτε και αυτά!

  Ο οίνος μας κοινωνικοποιεί και μας φέρνει πιο κοντά τον έναν στον άλλο, το φιλικό κλίμα που δημιουργούμε με τους καρπούς της αμπέλου να το εκμεταλλευόμαστε για να περνούν οι μέρες του βίου μας πιο ποιοτικά όμορφες και να έχουμε ωραίες στιγμές όλοι μεταξύ μας.